Projenin Amacı: Metal Sektöründe Çalışan İşitme Engelliler İçin Teknik İşaret Dili ve Dijital Öğrenme İçerikleri Geliştirme
Proje süresi: 35 Ay
Proje Koordinatörü: HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ
Metal sektörü, makine, imalat, otomotiv, havacılık ve savunma sanayi gibi birçok sektörü kapsamakta ve bu sektörlerde üretimden montaj proseslerine kadar tüm süreçte standart makine elemanları kullanılmaktadır. Üretim süreçlerinde yoğun olarak kullanılan standart makine elemanlarının çalışanlar tarafından hem isimlerinin hem de görevlerinin doğru olarak bilinmesi üretim kalitesi bakımından büyük önem taşımaktadır. Makine elemanları, ulusal ve uluslararası alanda mesleki ve teknik eğitim ile mühendislik fakültelerinde müfredatta yer alan en önemli zorunlu derslerden birisidir. Diğer taraftan mesleki eğitim müfredatında ve işaret dili sözlüğünde işitme engelliler için geliştirilmiş bir teknik işaret dili sözlüğü bulunmamaktadır.
Firmalar hem yasal zorunluluktan hem de sosyal sorumluluk kapsamında çeşitli engel gruplarına dahil iş gücünü üretim hatlarında istihdam etmektedirler. Araştırma sonuçlarına göre Avrupa ve Türkiye’deki sağırların %50’den fazlası işsizdir ve çalışanlar genellikle düşük vasıflı ve düşük ücretli işlerde çalışmaktadır. Günümüz eğitim sistemleri engelli bireylerin uzun vadeli istihdam edilmelerinden ziyade, okul ve çıraklık eğitimi üzerine yoğunlaşmış olup bir şirkette çalışmaya başladıktan sonra yaptıkları işe bağlı olarak bireysel gelişimlerinin devamı üzerine kurgulanmamıştır. Dolayısı ile işitme engelli kişiler çalıştıkları şirkete uyum sağlamada güçlük çekmekte ve şirket içinde iletişim sorunları yaşamaktadır.
İşitme engelli bireylerin çalışma ortamında yaşadığı zorluklardan bazıları şunlardır;
İşveren Yanılgıları ve Tutumları: İşverenler işitme engelli çalışanlara karşı yüksek beklenti içerisine girmesi, onlarla etkili iletişim kurulamaması nedeni gerçek potansiyellerini keşfedememesi, zayıf ve verimsiz olduklarını düşünmesi.
İşte İlerlemenin Önündeki Engeller: Her çalışan gibi işitme engelli çalışanlar da çalıştıkları firma içerisinde bulundukları konum ve yaptıkları iş anlamında ilerleme kaydetme arayışı içerisindedirler. Ancak çalışma ortamında önemli bilgilere erişemedikleri zaman dezavantajlı konuma düşmekteler, iş arkadaşları ve amirler ile etkili iletişim kuramadıkları için birçok sağır kişi işten ayrılmak zorunda kalmaktadır. Ayrıca, işverenlerin ve meslektaşların tutumları, işitme engelli kişilerin potansiyellerini yerine getirmelerini engelleyebilir ve genellikle kendilerini iş yerinde izole hissetmelerine yol açabilir.
Üretim hattında çalışan işitme engelliler için geliştirilmiş bir teknik işaret dili olmadığı için bu kişiler işaret dillerinde makine elemanlarının kendisini ve görevlerini tam olarak ifade edemiyorlar. Bu nedenle firmalarda iletişim sorunları oluşuyor ve şirket içinde verilen teknik eğitimden yararlanamıyorlar.
Belirli sektörlerde teknik işaret dili oluşturulması, işitme engelli çalışanların şirket içi eğitimlere dahil edilmesi, hem eşit bir şekilde bilgiye ulaşım sağlayacak hem de işitme engelli çalışanların şirketlerine daha fazla değer katmalarına katkı sağlayacaktır.
Bu nedenlerden dolayı bu proje ile, her bir standart makine elemanı 3 boyutlu olarak tasarlanacak ve her biri için bir teknik işaret dili sözlüğü oluşturulacaktır. Daha sonra, Sanal/Artırılmış gerçeklik teknolojisini kullanarak bu makine elemanlarının işaret dilindeki karşılığı öğretilecek, mekanik bir sistem içerisinde görevi simüle edilecektir.
Proje sırasında ve tamamlanmasında ulaşılması hedeflenen sonuçlar:
Metal sektöründe, üretim hattında en çok hangi makine parçalarının kullanıldığı ve firmanın işitme kaybı olan ve işitme kaybı olan kişilerin ne tür becerileri yerine getireceği beklenmektedir. Bu araştırma aynı zamanda firmaların işitme engelli istihdamı sürecinde karşılaştıkları sorunları ve işitme engelli olan yetişkinlerin çalışma sırasında firmadaki sorunlarını da araştıracaktır. Bu konuda kapsamlı bir araştırma yapılarak rapor haline getirilecektir.
Şirketler için işveren sendikaları ve sanayi odaları tarafından uygulanacak bir anket oluşturulacaktır. Bu anketin amacı, çalışma ortamında işitme engellilere yönelik olumsuz tutumları, önyargıları ve yanılgıları ortaya çıkarmak, en çok kullanılan standart makine elemanlarının tespitini yapmaktır. Bu anketler sonucunda şirketler ve işitme engelli çalışanlar ile çalıştaylar düzenlenecektir. Çalıştaylar sonucunda firmaların nitelik anlamında beklentileri, işitme engelli çalışanların ise sorunları tespit edilecektir. Bu çalıştaylardan elde edilecek veriler ve anket sonuçları değerlendirilerek; şirkerlerin ve hedef grubun karşılaştığı sorun hakkında detaylı bir rapor hazırlanacaktır. Daha sonra;
Üretim ortamında en yoğun kullanılan standart makine elemanlarının listesi hazırlanacaktır.
Hazırlanan listeye göre dijital eğitim içerikleri geliştirilecektir.
Belirlenen bu makine elemanları için işaret dili oluşturma yöntemine karar verilecektir.
Belirlenen 100 adet standart makine elemanı için işaret dilini içeren İngilizce ve Türkçe artırılmış gerçeklik destekli kitapçık, eğitim müfredatı ve kılavuz oluşturulacaktır. Hedef grup bu içerikleri cep telefonları ve mobil cihazlar ile kullanabileceklerdir. Daha sonra bu içerikler proje ortağı ülkelerin dillerine tercüme edilecektir.